کهکشان ها چگونه می میرند؟

همه چیز در کیهان یک نقطه پایان دارد و روزی می‌میرد؛ حتی کهکشان‌ها؛ اما مرگ کهکشان‌ها چطور اتفاق می‌افتد؟ نابودی کهکشان راه شیری و کهکشان های دیگر چگونه است؟

تصویری هنری از کهکشان راه شیری

  اگر کهکشان‌ها را به عنوان مجموعه ای از ستاره‌ها در نظر بگیریم برخی از ستاره‌های آن شبیه خورشید و برخی دیگر کاملاً متفاوت هستند. خورشید سوخت مصرف می‌کند و از طریق همجوشی هسته ای، هیدوژن را به هلیوم تبدیل می کند. این فرایند ۵ میلیارد سال جریان داشته و احتمالاً قبل از اینکه به یک غول سرخ تبدیل شود و لایه های بیرونی اش رو به بیرون پرتاب کند تا ۵ میلیارد سال دیگر ادامه خواهد داشت و در نهایت به کوتوله ی سفید تبدیل می شود.

با مرگ آخرین ستاره ها در هر کهکشان مرگ کهکشان هم فرا میرسد و اما همانطور که می‌دانید کهکشان‌ها فقط از ستاره‌ها تشکیل نمی‌شوند و ابرهای عظیم گاز و غبار هم در آنها وجود دارد. برخی از هیدروژنی که در این ابرها وجود دارد از اولین روزهای تولد کیهان – حدود ۱۳٫۸ میلیارد سال پیش – در کهکشان‌ها باقی مانده اند. تمام ستاره‌های کهکشان راه شیری از این هیدروژن باستانی ساخته شده اند. کهکشان راه شیری و کهکشان‌های هم اندازه آن هر سال، ۷ ستاره جوان تولید می‌کنند.

در واقع کهکشان راه شیری وقتی می‌میرد که از تمام گاز مورد نیاز برای تولید ستاره استفاده کند؛ یعنی وقتی تمام ستاره‌هایی که اکنون داریم و تمام ستاره‌هایی که در آینده متولد می‌شوند بمیرند. ستاره‌هایی مثل خورشید فقط می‌توانند ۱۰ میلیارد سال یا بیشتر دوام بیاورند اما کوتوله‌های سرخ و کوچک چند تریلیون سال عمر می‌کنند. این نقطه پایان عمر هر کهکشانی است؛ وقتی همه گازها استفاده شوند و همه ستاره‌ها بمیرند.

کهکشان آندرومدا ۲٫۵ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری فاصله دارد و با سرعت ۴۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت به آن نزدیک میشود و در نهایت در ۴ میلیارد سال دیگر با هم ادغام و تبدیل به یک کهکشان میشوند.

خوشبختانه کهکشان ما با چندین کهکشان کوتوله محاصره شده که بیشتر آنها با کهکشان راه شیری ادغام شده اند. هر ادغام کهکشانی موجب می شود، چند ستاره جدید متولد شده و حجم هیدروژن آن کهکشان هم افزایش پیدا کند. البته در اطراف کهکشان ما کهکشان‌های بزرگ هم وجود دارند و احتمال ادغام کهکشان ما در آنها وجود دارد. کهکشان آندرومدا یکی از بزرگترین همسایه‌های کهکشان راه شیری است که کهکشان ما را به سمت خود میکشد و در چند میلیارد سال آینده با راه شیری برخورد خواهد کرد. وقتی این دو کهکشان با هم ادغام شوند، گازهای زیادی ایجاد شده و باعث تولد ستاره های زیادی می شوند.

روند ادغام کهکشان‌ها در یکدیگر یک روند فراگیر است و آنقدر ادامه پیدا میکند که در سرتاسر کیهان تنها یک کهکشان بیضوی غول پیکر وجود داشته باشد. همین الان هم می‌توانید نمونه‌هایی از این کهکشان‌ها را ببینید؛ M49 یکی از بزرگترین کهکشان‌های بیضوی است که از حاصل برخورد و ادغام چند کهکشان مارپیچی بزرگ پدید آمده است.

تصویری از کهکشان بیضوی M49

کهکشان‌های بیضوی درست مثل یک مرده متحرک در کیهان هستند. این کهکشان‌ها از همه گازهای ذخیره شان استفاده کرده اند و تنها چیزی که در آنها باقی مانده ستاره‌های کهنسال هستند. با گذشت زمان این ستاره‌ها هم یکی بعد از دیگر خاموش می‌شوند و تنها چیزی که باقی می‌ماند به دمای تابش پس زمینه کیهانی خواهد رسید. تا وقتی که کهکشان‌ها گاز مورد نیاز برای تولید ستاره‌های جدید داشته باشند می‌توانند به حیات خود ادامه دهند، اما وقتی این گاز تمام شود یا کهکشان با کهکشان‌های بزرگتر ادغام شود، زمان مرگ کهکشان فرا خواهد رسید.

منبع: universetoday